Przewodnik - Ameryka Południowa

Latynoskie rekordy:

• największy obszar lasów deszczowych i najbogatszy gatunkowo teren na ziemi: Amazonia - 7 mln km², z czego około 5,5 mln km² to amazoński las deszczowy - wilgotny las liściasty leżący na terenie dziewięciu państw: Brazylii (60 procent lasu deszczowego), Peru (13 procent, drugie po Brazylii), Kolumbii, Wenezueli, Ekwadoru, Boliwii, Gujany, Surinamu i Gujany Francuskiej;
• rzeka o największym średnim przepływie: Amazonka - jej długość jest sprawą kontrowersyjną, najczęściej podawana jest wartość 6400 km, jednak według innych źródeł jest to pierwsza rzeka na świecie pod względem długości (7040 km), o 390 km dłuższa od Nilu. Amazonka posiada największe na świecie dorzecze i największe zasoby wodne;
• najwyższy wodospad świata: Salto del Angel w Wenezueli - (979 m);
• najdłuższy łańcuch górski: Andy, najwyższy szczyt to Aconcagua - 6962 m n.p.m.;
• najsuchsze miejsce na Ziemi: Pustynia Atacama, roczna suma opadów nie przekracza 100 mm, co jest związane z położeniem (strefa zwrotnikowa);
• najwyżej położone jezioro żeglowne dla dużych statków i zarazem największe jezioro wysokogórskie na Ziemi: Jezioro Titicaca;
• najwyższy wulkan: Ojos del Salado (6885 m n.p.m.);
• najwyższy czynny wulkan: Llullaillaco (6739 m n.p.m.);
• najwyżej położona stolica świata: La Paz (3600-4100 m n.p.m.);
• najdalej na południe wysunięte miasto świata: Ushuaia.

Ameryka Południowe - opis kontynentu

Ameryka Południowa to eldorado podróżników i lubiących różnorodne wrażenia obieżyświatów.

W Ameryce Łacińskiej na każdym kroku rozbrzmiewa muzyka. Jej dźwięki - od wibrujących latynoskich rytmów po brazylijską sambę czy wszechobecne fletnie z Andów - zachwycą każdego przybysza.

Jeżeli ktoś kocha góry, w Andach znajdzie niezliczoną liczbę malowniczych tras górskich wędrówek, jak i obszary do wspinaczek wysokogórskich dostarczających dużą dawkę adrenaliny. Pragnący poznać tajniki amerykańskiej selvy odkryją rozległe lasy tropikalne, które są siedliskiem tysięcy gatunków roślin i zwierząt. Dla tych, którzy wolą zwiedzanie miast, czeka tętniąca życiem metropolia Buenos Aires. Pasjonaci historii i dawnych kultur zachwycą się tajemniczym Machu Piccu i Ciudad Perdida - kolumbijskim "zaginionym miastem".

W Ameryce Południowej występują wszystkie strefy klimatyczne, począwszy od klimatu równikowego na północy kontynentu, poprzez zwrotnikowy, podzwrotnikowy, umiarkowany do subpolarnego na południu kontynentu. Pod względem opadów w Ameryce Południowej są tereny o obfitych opadach (Nizina Amazonki), ale również pustynne (w Andach). Na pustyni Atacama występuje najdłuższy okres bez opadów (300 lat) od 1670 r. do 1972 r.. Również minimalne średnie opady są tam najmniejsze i wynoszą 0,8 mm. Maksymalne średnie opady notuje się w Lloro-Choco (Kolumbia) 12.717 mm.

Ukształtowanie fizyczne kontynentu determinuje potężne pasmo Andów ciągnące się przez prawie 8000 km od Wenezueli do połudnowej Patagonii. Ważną krainą geograficzną jest dorzecze Amazonki, liczące ok. 7 mln km2. Obszar ten obejmuje pas szerokości 3000 km od wschodnich stoków Andów aż po Atlantyk. Inne krainy geograficzne to dorzecze Orinoko, obejmujące równiny llanos Wenezueli, żyzna pampa Argentyny i Urugwaju oraz jałowa Patagonia, położona daleko na południu kontynentu. Wzdłuż niemal całego wybrzeża ciągnie się wąski pasek równin, na których znajdują się najgęściej zaludnione tereny.

Przyjmuje się, że mieszkańcy obu Ameryk dotarli tam z terenów wschodniej Azji przez lądowy pomost, który znajdował się w miejscu obecnej Cieśniny Beringa. Byli koczownikami - myśliwymi i zbieraczami - żyjącymi w niewielkich grupach. Najbardziej rozwiniętą cywilizację spośród wszystkich, jakie pojawiły się na wyżynach Ameryki Połudnowej w epoce prekolumbijskiej, stworzyli Inkowie. Imperium liczyło 12 milionów ludzi zamieszkujących ziemie od dzisiejszego północnego Ekwadoru po środkowe Chile. Jego kres zwiastowało pojawienie się 1942 r. trzech żaglowców - "Santa María", "Niña" i "Pinta" - u wybrzeży kontynentu. Dowodzone przez Krzysztofa Kolumba pokonały Ocean Atlantycki i dotarły, jak myślano pierwotnie, do Indii Zachodnich leżących u wybrzeży nieznanej nikomu jeszcze Ameryki. Od tego momentu dwa światy: stary - europejski i katolicki oraz nowy - dziki, indiański i niepoznany połączyły się w jedną całość, otwierając nowy rozdział na kartach historii. Co prawda konkwistadorzy z Hiszpanii i Portugalii doprowadzili do upadku cywilizacji tubylczych, ale Indianie do dziś stanowią znaczny odsetek mieszkańców Boliwii i Peru. Do tej i tak skomplikowanej mozaiki, dołączyli jeszcze przesiedleńcy z Afryki, co ostatecznie wpłynęło na charakter, wygląd i tradycje dzisiejszej Ameryki Południowej. Zróżnicowanie etniczne wiąże się najczęściej ze zróżnicowaniem społecznym. Najbiedniejsza i najmniej liczna jest ludność autochtoniczna - Indianie, najbogatsza zaś biała - napływowa i kreolska (potomkowie kolonizatorów). Większość mieszkańców kontynentu zamieszkuje wybrzeże, wnętrze lądu w dużej mierze jest słabo zagospodarowane. Najgęstszy wskaźnik zaludnienia posiada Ekwador (40 os./km²), a najmniejszy Surinam (3 os./km²). Niemal ¾ mieszkańców Ameryki Połudnowe żyje w miastach, są jednak ogromne tereny prawie niezamieszkane, np. dorzecze Amazonki czy pustynia Atakama. Duży przyrost naturalny i migracje ludności doprowadziły do powstania ogromnych aglomeracji: São Paulo (ok. 21 mln), Buenos Aires (ok. 13 mln), Rio de Janeiro (ok. 12 mln), Lima (ok. 8 mln) i Bogota (ok. 7 mln).

W centrum niemal każdego miasta Ameryki Łacińskiej wznosi się kościół lub katedra. Krzewienie wiary katolickiej było jednym z głównych celów kolonizacji tego kontynentu. W efekcie ponad 90% jego mieszkańców to wyznawcy religii rzymskokatolickiej. W przypadku Indian przywiązanie do katolicyzmu stawało się często maską, pod którą skrywano dawne wierzenia.

Ameryka Południowa była obszarem bardzo burzliwym politycznie. Za czasów kolonialnych granice nie były ściśle określone. Powstanie nowych państw wywołało zatem liczne kolnflikty terytorialne. Po II wojnie światowej był to teren ostrych konfliktów społeczno-politycznych. Liczne były obawy przed wpływami ze strony Związku Radzieckiego. W latach 50. XX w. doszło do walk i wystąpień związanych m.in. z trudnymi warunkami życia i pracy, co w efekcie spowodowało upadek większości rządów dyktatorskich. Na początku lat 60. zeszłego stulecia dyktatura utrzymywała się tylko w kilku państwach Ameryki Łacińskiej (Dominikana, Nikaragua, Paragwaj). Lata 70. przyniosły większe otwarcie krajów Ameryki Południowej na świat, szukanie nowych kontaktów, partnerów itp. W 1973 nastąpił przewrót wojskowy w Chile i władzę przejęła krwawa dyktatura. Junta wojskowa rządziła Argentyną w latach 1976-1982.

Najważniejsze atrakcje Ameryki Południowej

• Machu Picchu (Peru) - najlepiej zachowane miasto Inków, które nigdy nie zostało zdobyte przez hiszpańskich najeźdźców. Potem popadło w prawie całkowite zapomnienie. Miasto-twierdza zostało zbudowane z jasnego granitu.
• Amazonia (Boliwia, Brazylia, Peru, Kolumbia, Wenezueala, Ekawdor, Boliwia, Gujana Surinam i Gujana Francuska) - stanowi ponad połowę wszystkich lasów deszczowych świata oraz największy, najbogatszy gatunkowo obszar na Ziemi.
• Wodospady Iguazu (Argentyna, Brazylia) - jedne z najpiękniejszych i największych wodospadów świata. Wodospady spadają z wysokości 80 m w głąb wąwozu, tworząc 275 mniejszych, nad którymi niemal przez cały rok unosi się tęcza.
• Wyspa Wielkanocna (Chile) - miejsce to znane jest przede wszystkim z ponad 600 kamiennych posągów, zwanych moai stawianych na kamiennych platformach ahu. Większość z nich została wykuta w czarnym bazalcie kamiennymi narzędziami. To jedna z dotychczas niewyjaśnianych tajemnic jakie kryje nasza planeta.
• Pustynia Atacama (Chile) - jest uznawana za najsuchsze miejsce na świecie. W okolicy znajdują się jedne z najbardziej fascynujących krajobrazów Ameryki Południowej: solne równiny, wulkany, gejzery, skały o ciekawych kształtach.
• Patagonia (Argentyna, Chile) - przepiękna i mistyczna kraina geograficzna położona w południowej części Argentyny. Występuje tu unikalna flora i fauna (między innymi pingwiny Magellana). Największym atutem Patagonii są jednak zapierające dech w piersiach krajobrazy wielkich, bezludnych przestrzeni.
• Nazca (Peru) - płaskowyż znany jest zwłaszcza z tzw. Rysunków z Nazca - systemu linii, które oglądane z góry przypominają kształtem zwierzęta lub figury geometryczne będących dziełem kultury Nazca. Są to naziemne geoglify, rysunki wykonane metodą nasypową. Rozciągają się one na przestrzeni kilkuset metrów jeden (pająk, kondor, drzewo). Widziane w całości mogą być tylko z lotu ptaka.
• Aconcagua (Argentyna) - na granicy chilijskiej, na zachód od Mendozy wznosi się ku niebu potężny masyw Aconcagua. Szczyt na wysokości 6960 metrów jest najwyższym punktem zachodniej półkuli. Wyprawy na koniach i ekspedycje wysokogórskie na Aconcagua ruszają latem z Puente del Inca. Turystyczne wyprawy trwają 3 - 10 dni
• Tierra del Fuego (Argentyna, Chile) - region a zarazem Park Narodowy uznawany za kraniec świata. Nieskazitelnie czysta przyroda, lodowce, rzeki, ośnieżone szczyty górskie i ostatni przystanek na drodze do Antarktydy czynią to miejsce jedynym w swoim rodzaju.
• Przylądek Horn (Chile) - najdalej na południe wysunięty punkt Ameryki Południowej (kwestia dyskusyjna, gdyż niektóre źródła za najdalej na południe wysunięte miejsce Ameryki Południowej podają przylądek Froward lub wyspy Diego Ramirez). Opłynięcie Przylądka Horn jest trudnym zadaniem, ze względu na panujące tu zwykle trudne warunki pogodowe.
• Jezioro Titicaca (Peru, Boliwia) - znajduje się na wysokości 3821 m n.p.m., a jego przeciętna głębokość wynosi od 140 do 180 m. Jest najwyżej położonym żeglownym jeziorem na świecie.