Przewodnik - Afryka

Afrykańskie rekordy:

• największa pustynia na świecie: Sahara, zajmuje ponad 9 milionów km², czyli około 6% całej powierzchni Ziemi;
• najdawniejsze miejsce zamieszkiwane przez człowieka: pierwsi przedstawiciele rodzaju Homo pojawili się w Afryce ok. 2,5 mln lat temu;
• najpotężniejsza cywilizacja: starożytny Egipt - rozwinął się dzięki corocznym, regularnym wylewom Nilu, który przynosił żyzne muły zapewniające wysokie plony;
• najdłuższa rzeka: Nil - po Amazonce druga najdłuższa rzeka na Ziemi. Przecina wszystkie strefy klimatyczne kontynentu;
• największa rozpadlina na lądzie: Wielkie Rowy Afrykańskie - wzdłuż niej występują czynne i wygasłe wulkany;
• najgłębsze jezioro: Tanganiaka - o głębokości 1470 m, drugie po Bajkale najgłębsze jezioro świata;
• najwyższy szczyt: Kilimandżaro - wznosi się na wysokość 5895 m n.p.m.;
• najwyższa granica wiecznego śniegu na świecie: na Kilimandżaro na wysokościach powyżej 4800 m n.p.m.

Afryka - opis kontynentu

Afryka to kontynent dla doświadczonych podróżników. Wymaga, ale i wynagradza po stokroć.

Podróżujących przez Afrykę zachwyci dziewicze piękno, niezwykłe bogactwo przyrody, ogromne przestrzenie, niezwykłe krajobrazy, sawanny porośnięte akacjami o spłaszczonych wierzchołkach przemierzane przez wielkie stada zwierząt. Można tu spotkać całą "wielką piątkę": słonia, lwa, lamparta, bawoła i nosorożca.

Czarny Ląd to najbiedniejsza część świata, gdzie największy odsetek ludzi żyje za mniej niż jednego dolara na dzień. Afryka zmaga się z wielkimi problemami - skrajną nędzą i głodem, AIDS, malarią i innymi chorobami dziesiątkującymi jej społeczność, zniszczeniem środowiska naturalnego, rabunkową utrata bogactw naturalnych, brakiem dostępu do wody pitnej oraz wojnami plemiennymi i nieudolnością władzy państwowej. Ale Afryka to przede wszystkim niezwykła różnorodność nie tylko geograficzne ale i społeczna, polityczna, różnorodność kultur i tradycji. Niektórzy mówią, że Afryka to życie w najpełniejszym wydaniu.

Afryka zachwyca przybyszów pięknem krajobrazów. Piaszczystymi wydmami, które o zachodzie słońca przybierają pomarańczową barwę, rozległymi sawannami pełnymi dzikich zwierząt, lasami tropikalnymi oraz ciągnącymi się w nieskończoność bezludnymi białymi plażami. Obecnie w Afrycie istnieje 750 obszarów chronionych, z czego 237 znajduje się na terytorium RPA, 37 na Madagaskarze, 36 w Kenii. Są to zarówno parki narodowe, jak i rezerwaty chroniące naturalne środowiska (lasy, sawannę, pustynie, bagna, rafy koralowe).

W Afryce jest wiele klimatów. Część kontynentu obejmuje strefa klimatów równikowych z całorocznymi opadami. Tutaj też występuje klimat podrównikowy suchy, z dwiema porami roku: krótką porą deszczową i długą porą suchą. Północne i południowe krańce kontynentu mają klimat podzwrotnikowy morski z gorącym, suchym latem i łagodną deszczową zimą. Najniższą temperaturę na kontynencie afrykańskim zanotowano w miejscowości Ifrane w Maroku (-24 stopnie C), a najwyższe średnioroczne opady deszczu w Debundsha w Kamerunie (10 277 mm). Spotykane są anomalie pogodowe, na przykład opad śniegu na pustyni Kalahari, który miał miejsce 1 września 1981 r.

Według różnych szacunków Afrykę zamieszkuje od 800 do 1200 grup etnicznych. Różnorodność etniczna to jedna z cech typowych dla Afryki, spowodowana wewnętrznymi trudnościami komunikacyjnymi i odizolowaniem poszczególnych grup. Większość grup plemiennych w Afryce prowadziło koczowniczy tryb życia. Kultura zbieracko-myśliwska istniała w epoce kamienia, a także u Buszmenów czy Pigmejów jeszcze w XX w. Buszmeni (określenie afrykańskie oznaczające "ludzi z buszu"), zwani też San, to rdzenny lud z południowej Afryki. Pigmeje (gr. Pygmaios - "wielkość pięści", "karłowaty") to grupa niskorosłych ludów (142-145 cm wzrostu) zamieszkujących lasy Afryki Równikowej. Beduini (od arabskiego "buduww") to arabska nazwa koczowników z pustynnych i półpustynnych obszarów Półwyspu Arabskiego, która odróżnia ich od mieszkańców miast ("hadari") i osiadłej ludności rolniczej ("fallah"). W XX wieku na wielu obszarach nastąpiło przymusowe osiedlanie się Beduinów, ale mimo to w wielu państwach istnieją jeszcze wielkie wspólnoty koczowników beduińskich (np. w Saharze Zachodniej). Fulanie, zwani też Fulbeje (nazwa własna: "Fulbe" - "rozproszony"), to lud afrykański, który zamieszkuje w rozproszeniu lub w wyspowych skupiskach strefę sawanny zachodnioafrykańskiej. Masajowie to nazwa zespołu afrykańskich ludów pasterskich i rolniczych zamieszkujących tereny sawanny w południowo-zachodniej Kenii i północnej Tanzanii.

Afryka Subsaharyjska była ostatnim dużym regionem na świecie poddanym kolonizacji. Europejskie mocarstwa skupiały się na podporządkowaniu sobie w pierwszej kolejności innych, atrakcyjniejszych gospodarczo regionów świata. Dodatkowym utrudnieniem w dostępie do interioru afrykańskiego były choroby, z którymi aż do połowy XIX w. nie potrafili sobie poradzić oraz niski poziom dyplomatycznej współpracy z państwami i społecznościami afrykańskimi, co uniemożliwiało podbój bez użycia broni.

Handel niewolnikami rozrzucił po obu Amerykach i Europie około 20 milionów Afrykanów. Doprowadził do wyludnienia wielu obszarów Afryki, opóźniając jej rozwój, a import czarnej siły roboczej stał się głównym czynnikiem rozwoju gospodarczego Ameryki Łacińskiej. W Nowym Świecie szybko okazało się, że niektóre obszary nadają się znakomicie do uprawy trzciny cukrowej. Problemem był jednak brak siły roboczej. Wobec oporu Indian amerykańskich, Europejczycy sprowadzili do pracy niewolników z Afryki.

Najważniejsze atrakcje Afryki

• Park Narodowy Serengeti (Tanzania, Kenia) - można tu odbyć jedno z najlepszych safari na świecie. Park słynie z migrujących sezonowo stad antylop, zebr, gazeli i bawołów. Poza tym żyją tam żyrafy, słonie, nosorożce oraz wiele drapieżników.
• Wodospady Wiktorii (Zimbabwe, Zambia) - wodospady na rzece Zambezi. Uważane są za jeden z naturalnych cudów świata. Wysokość spadku wody wynosi 108 m, szerokość wodospadu 1,7 km.
• Kilimandżaro (Tanzania) - najwyższa szczyt Afryki. Wznosi się na wysokość 5895 m n.p.m.
• Sahara - piaszczyste wydmy, zielone oazy, najbardziej niedostępny region na świecie, leży na terytorium 11 państw.
• Marrakesz (Maroko) - miasto położone na skrzyżowaniu saharyjskich szlaków przemierzanych niegdyś przez karawany. Słynie z tętniącego życiem placu Dżemaa El-Fna.
• Kraj Dogonów (Mali) - tradycyjne wioski z chatami z gliny, kryte strzechą. Usytuowane na piaskowym klifie - ponad 150 km-długości uskoku Bandiagra. Wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
• Timbuktu (Mali) - miasto w sercu Sahary. Niegdyś centrum intensywnej wymiany handlowej pomiędzy Czarną Afryką a berberyjskią i islamską Afryką Północną. Istotny ośrodek nauki i kultury Islamu.
• Piramidy w Gizie (Egipt) - największe piramidy starożytnego Egiptu.
• Kościoły Lalibeli (Etiopia) - nazywane 8 cudem świata, zostały wykute w wulkanicznym tufie w XII wieku. Niektóre wyrzeźbiono w całości z litej skały, jest ich 11. Wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
• Wielki Rów Wschodni (Kenia) - największa rozpadlina geologiczna świata. Porośnięta sawannami, pocięta grzbietami wulkanów, z błyszczącymi taflami licznych jezior. Żyją tu niezliczone gatunki ptaków (m.in. różowe flamingi, żurawie, czaple), a także hipopotamy, krokodyle i wiele innych zwierząt.
• Aleja Baobabów (Madagaskar) - jej niezwykłość polega na tym, że baobaby bardzo rzadko rosną blisko siebie - należą raczej do drzew - samotników. Tutaj zaś rosną rzędami wzdłuż drogi.
• Kanion Fish River (Namibia) - jest drugim co do wielkości kanionem świata, ustępuje tylko Wielkiemu Kanionowi w Arizonie. Można przejść kanion pieszo, ale to wyczerpująca i długa wędrówka.
• Przylądek Dobrej Nadziei (RPA) - zakończenie 100-kilometrowego półwyspu. U jego nasady leży Kapsztad. Na końcu, na przedłużeniu półwyspu pienią się wody oceanu.
• Góra Stołowa (RPA) - wysoka na 1086 m. i płaska jak stół. Żaden pobyt w Kapsztadzie nie jest kompletny bez wspinaczki lub wjazdu kolejką linową na szczyt góry i podziwiania panoramy miasta i zatoki.